PROP pyta o odstrzał niedźwiedzi w Słowacji
19 maja 2025
Rząd Republiki Słowackiej 2 kwietnia 2025 r. przyjął uchwałę nr 182, którą zatwierdził „nadzwyczajną interwencję w populację niedźwiedzia brunatnego (Ursus arctos) na terytorium Republiki Słowackiej w liczbie 350 osobników”.
Ochrona niedźwiedzia w Polsce zależna jest od stanu ochrony tego gatunku w Karpatach. Nasza część populacji stanowi tylko niewielki fragment populacji karpackiej na północnej granicy jej zasięgu. Badania naukowe wykazują, że niektóre niedźwiedzie odbywają długodystansowe transgraniczne wędrówki, zaś niedźwiedzie terytorialne często przekraczają granicę polsko-słowacką. Przylega do niej osiem polskich obszarów Natura 2000, w których niedźwiedź jest przedmiotem ochrony. Od strony słowackiej sąsiadują z nimi m.in. powiaty objęte zakresem wspomnianej na wstępie uchwały. Odkładając nawet na bok kwestię znaczenia planowanych działań dla populacji słowackiej, należy uznać, że istnieje ryzyko, iż niedźwiedzie chronione w polskich obszarach Natura 2000 staną się przedmiotem „nadzwyczajnej interwencji” po stronie słowackiej. To mogłoby powodować oddziaływanie na cele ochrony polskich obszarów Natura 2000 wyznaczonych dla ich ochrony.
Dostrzegając, że „nadzwyczajna interwencja” podjęta przez Słowację może być istotna także dla ochrony przyrody w Polsce, Państwowa Rada Ochrony Przyrody, w celu głębszej analizy sprawy, zwróciła się do Głównego Konserwatora Przyrody z prośbą o wystąpienie do władz słowackich o dodatkowe informacje na ten temat.
Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko wymaga, by plany przyjmowane przez organy na poziomie krajowym, mogące oddziaływać na obszary Natura 2000, były poddawane procedurze strategicznej oceny oddziaływana na środowisko. Zgodnie z art. 7 tej dyrektywy, w przypadku możliwości znaczącego oddziaływania jakiegoś planu na
środowisko w innym państwie członkowskim UE, przed jego przyjęciem należy przeprowadzić konsultacje z tym państwem, w tym umożliwiające udział jego społeczeństwa.
Po zapoznaniu się z uzyskaną dokumentacją i wyjaśnieniami Rada ma zamiar opracować opinię oceniającą, czy planowane działania w Słowacji stanowią zagrożenie dla niedźwiedzi w Polsce.
Odpowiedź Przewodniczącego PROP na stanowisko Lasów Państwowych ws. opinii PROP dotyczącej wiatraków w lasach
28 stycznia 2025
21 stycznia 2025 r. Państwowa Rada Ochrony Przyrody przyjęła „Opinię w sprawie lokalizacji turbin wiatrowych na obszarach leśnych”. Następnego dnia po jej wydaniu na zarządzanej przez PGL LP stronie ukazał się niepodpisany dokument zatytułowany „Stanowisko Lasów Państwowych w sprawie opinii Państwowej Rady Ochrony Przyrody”. Zamieszczamy niniejszym odpowiedź na ww. stanowisko LP.
Apel Państwowej Rady Ochrony Przyrody o powstrzymanie się od używania wyrobów pirotechnicznych jako wyrazu świętowania,
w trosce o środowisko, zwierzęta i nas samych
24 grudnia 2024
Nowy Rok to czas, w którym powszechnie używane są wyroby pirotechniczne, takie jak fajerwerki czy petardy. Niestety powodowany przez nie huk wywołuje u zwierząt – zarówno dziko żyjących, jak i gospodarskich oraz domowych, przerażenie i stres, przez co narażone są na cierpienie, a niejednokrotnie na utratę zdrowia lub nawet życia.
Szkody przyrodnicze powodowane przez tę kanonadę obserwuje się zarówno poza terenami zabudowanymi, jak i w centrach miast. Na początku stycznia regularnie znajdowane są martwe zwierzęta. Sylwestrowa noc bywa szczególnie tragiczna dla ptaków, które w panice wzbijają się do lotu, a w ciemności niektóre z nich rozbijają się o różne przeszkody. Inne zwierzęta, na skutek hałasu i błysków wywołanych przez fajerwerki, są wybudzane ze snu zimowego, co zmniejsza ich szanse na przetrwanie zimy.
Cierpią też zwierzęta pozostające pod opieką człowieka. Zdarza się, że uciekają z obejść domów, a część z nich już nigdy się nie odnajduje. W okresie noworocznym wielu właścicieli psów i kotów zmuszonych jest podawać im środki uspokajające. Ogromny stres przeżywają też zwierzęta w schroniskach, ośrodkach rehabilitacji, azylach oraz ogrodach zoologicznych. Badania wykazują, że eksplozje sztucznych ogni oddziałują na zwierzęta w promieniu co najmniej 10 km. Oznacza to, że w Polsce jest niewiele miejsc wolnych od „efektu nocy sylwestrowej”.
Ograniczenie użycia fajerwerków to również mniej pożarów i kosztów akcji ratowniczych, a także cierpienia i leczenia poszkodowanych ludzi, w tym dzieci. To również mniej odpadów i zanieczyszczeń związanych z produkcją oraz odpalaniem tego rodzaju wyrobów.
W czasie, w którym tradycja każe m.in. wsłuchać się w głos zwierząt, Państwowa Rada Ochrony Przyrody apeluje o powstrzymanie się od używania wyrobów pirotechnicznych. Świętujmy radośnie, ale pozwólmy przyrodzie trwać w spokoju.
Więcej na ten temat (przykładowe polecane źródła):
https://szklanepulapki.pl/wp-content/uploads/2023/08/sylwester.pdf
https://otop.org.pl/2023/12/22/fajerwerki-trauma-dla-swiata-przyrody
https://esajournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/fee.2694
https://www.researchgate.net/publication/223958228_Birds_flee_en_mass_from_New_Year%27s_Eve_fireworks
https://www.researchgate.net/publication/341479765_Do_Fireworks_Impact_Bat_Activity
Komunikat Prezydium PROP z dnia 11 grudnia 2024 w sprawie szkód przyrodniczych powodowanych przez prace wzdłuż granicy Polski na Bugu
W związku z pytaniami o przyczyny braku stanowiska Państwowej Rady Ochrony Przyrody w sprawie szkód przyrodniczych spowodowanych przez prace wycinkowe, ziemne i inne, realizowane obecnie w różnych formach ochrony przyrody wzdłuż odcinka granicy Rzeczpospolitej Polskiej na rzece Bug, Prezydium Rady informuje, że PROP nie była informowana o planach dotyczących tych prac i dowiedziała się o nich dopiero w ostatnich dniach – z doniesień medialnych.
Obecnie Rada zbiera informacje na temat zakresu, przyczyn i skali strat przyrodniczych oraz podjętych działaniach zapobiegawczych, minimalizujących i kompensacyjnych. Wstępna ocena uzyskiwanych danych nasuwa poważne wątpliwości co do tego, czy aspekty przyrodnicze zostały w tym wypadku właściwie uwzględnione. Choć aktualne brzmienie polskich przepisów przy tego rodzaju przedsięwzięciach pozwala na dokonywanie takich zniszczeń bez uwzględniania zasad i potrzeb ochrony przyrody, Rada ma wątpliwości, czy jest to racjonalne oraz zgodne np. z obowiązującymi Polskę przepisami dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.
Państwowa Rada Ochrony Przyrody zamierza wkrótce wydać opinię w tej sprawie, ale nastąpi to po uzyskaniu możliwie pełnego obrazu sytuacji i szczegółowym przeanalizowaniu jej aspektów przyrodniczych i prawnych.
Komunikat Prezydium PROP z dnia 9 sierpnia 2024 ws. opóźnień w opiniowaniu spraw CITES
Prezydium Państwowej Rady Ochrony Przyrody informuje, że wydawanie przez Radę opinii w sprawach związanych z CITES oraz powiązanymi przepisami UE odbywa się obecnie z opóźnieniem. Dotyczy ono wszystkich rodzajów okazów. Trwają starania w celu ograniczenia tego problemu, jednak należy się liczyć, że jego pełne rozwiązanie może potrwać jeszcze co najmniej kilka miesięcy – zależnie od przebiegu procesu legislacyjnego.
Zgodnie z przepisami, wydanie wielu świadectw czy zezwoleń w dziedzinie obrotu okazami zwierząt i roślin z gatunków chronionych przez Konwencję o Międzynarodowym Handlu Dzikimi Zwierzętami i Roślinami Gatunków Zagrożonych Wyginięciem (CITES) wymaga indywidualnej opinii krajowego organu naukowego tej konwencji. W Polsce ciałem tym jest Państwowa Rada Ochrony Przyrody. Według naszej wiedzy jest to jedyny przypadek w Unii Europejskiej, a być może na świecie, że organem naukowym CITES jest jednostka działająca w pełni społecznie. Projekty opinii są opracowywane w ramach „wieczorowego wolontariatu” – w miarę fizycznych i czasowych możliwości jej członków – a następnie przyjmowane kolegialnie w formie głosowania. Jednocześnie członkowie PROP są w większości aktywnymi zawodowo specjalistami z różnych dziedzin, a Rada zajmuje się szerokim wachlarzem zagadnień z dziedziny ochrony przyrody.
Obecnie na rozpatrzenie przez PROP czeka kilkaset spraw dotyczących CITES i przybywa ich w tempie ok. 6 dziennie. Rozpatrzenie jednego wniosku wymaga od około jednej do kilkunastu godzin pracy eksperta, nie licząc czasu potrzebnego np. na zapoznanie się członków Rady z projektami opinii, ewentualną dyskusję i głosowania. Nie jest realne, aby Rada, w której składzie jest obecnie tylko jedna osoba mająca doświadczenie w opracowywaniu opinii w zakresie CITES, była w stanie nadążyć z ich merytorycznym rozpatrywaniem. Warto przy tym zaznaczyć, że obowiązki krajowego organu naukowego CITES nie ograniczają się do wydawania opinii w indywidualnych sprawach.
PROP podejmuje starania w kierunku docelowego rozwiązania tego problemu oraz czasowego ograniczania jego skutków. Inicjatywy takie podejmuje także Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Testowane są wspólnie różne rozwiązania wspomagające Radę w rozpatrywaniu wniosków. Trwają też prace nad projektem ustawy przenoszącej kompetencje organu naukowego CITES do innego podmiotu, dysponującego na ten cel odpowiednim budżetem i dedykowanymi, przeszkolonymi pracownikami – ekspertami z odpowiednich dziedzin. Rozwiązanie to jest przez PROP postulowane już od co najmniej 18 lat. Mimo że problem, wraz z systematycznym wzrostem liczby rozpatrywanych spraw, nabrzmiewał, do tej pory dezyderat ten nie doczekał się realizacji. Mamy nadzieję, że to się wkrótce zmieni.
Obecnie PROP wydaje opinie w tylu sprawach, w ilu jest w stanie i mamy nadzieję, że dzięki współpracy z MKiŚ skala opóźnień ulegnie stopniowo ograniczeniu. Jednocześnie informujemy, że Rada przyjęła zasadę priorytetowego traktowania wniosków dotyczących eksportu i importu żywych zwierząt. Z przykrością musimy jednak uprzedzić wszystkich wnioskodawców, że do czasu kompleksowego rozwiązania problemu i przeniesienia obowiązków organu naukowego CITES do innej, profesjonalnej instytucji, należy się liczyć się ze znacznymi opóźnieniami w opiniowaniu wniosków.